Polski "Piknik Pod Wiszącą Skałą"

"Legendy Pomorskie. Mała Piętnastka"

Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku na 44 Warszawskich Spotkaniach Teatralnych
18.05.2024, Mała Scena Teatru Dramatycznego.

"W wodzie czuje się wolność"

Okolice, położonego na Wybrzeżu Słowińskim Jeziora Gardno, kojarzą się z pięknymi krajobrazami, wypoczynkiem i miłą wakacyjną przygodą. Właśnie taką przygodę - rejs przez jezioro do Bałtyku - zdecydowała się zorganizować opiekunka grupy harcerek z Łodzi. Była niedziela nic nie było przygotowane i przemyślane, jednak dzięki zaangażowaniu udało jej się znaleźć ludzi bez doświadczenia, którzy, łamiąc wszystkie zasady bezpieczeństwa umożliwili ostatnią przygodę Małej Piętnastce (nazwa drużyny harcerskiej).
Historia wydarzyła się 18 lipca 1948 roku. Znamy ją z artykułów i akt sądowych. Przeładowane, dziurawe łodzie zaczęły nabierać wody, większość harcerek nie umiała pływać. Utonęły dwadzieścia dwie z nich. Niewinny relaks skończył się wielką tragedią i na zawsze traumatycznie zapisał się w historii zarówno słupskiej, jak i łódzkiej społeczności.

"Tylko dwie harcerki umiały pływać"

Wydarzenie wraca co jakiś czas przypominane przez dziennikarzy, artystów performatywnych* (Anna Baumgart, film krótkometrażowy "Wanda")**, pisarzy (Jacek Koprowicz w powieści „Otchłań”). *** Tomasz Man jest pierwszym reżyserem teatralnym, który sięga po ten temat. Man gwarantuje wysoką jakość artystyczną i ważność tematu, którym się zajmuje. Warto w tym kontekście przypomnieć, bardzo udany i interesujący cykl audio teatru "Miłujcie waszych nieprzyjaciół" realizowany w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie i Programie Trzecim Polskiego Radia.

"Nie chciały jechać na obóz nad morze, tylko w góry"

W "Legendach pomorskich" Man tworzy scenariusz na bazie faktów i jednocześnie korzysta z właściwej artyście licencia poetica. Ożywia osoby dramatu i stawia je "przed sądem", czyli przed nami, widzami swojego przedstawienia.
Na środku stół sędziowski, po lewej miejsce dla zeznającego/oskarżonego, po prawej dwóch muzyków (Maciej Młóciński - bas i Cezary Reinert - keyboard) w prawniczych togach, na ekranie w tle zdjęcia akt i okolicy. To my, znając przebieg tragedii, osądzimy kto zawinił. Jednak nie zrobimy tego na chłodno. Nasz gadzi mózg w obliczu nieuchronnej katastrofy ożywia się i przeżywa wszystko na nowo. Początkowa sielanka przeobraża się w horror.

"Czułam wiele rąk wpychającą moją głowę pod wodę."

Świetny jest Mariusz Bonaszewski, surowy, oszczędny w środkach, minimalistyczny. Bonaszewski nie udaje prawdy, nie gra realistycznie wszystkich emocji. I właśnie ten spokój, chłód, brak histeryczności trafia do nas bezpośrednio. Świetna, esencjonalna rola.
Partnerują mu, również znakomicie śpiewające w bardzo nieoczywistych metrycznie i harmonicznie kompozycjach (opieka wokalna Agata Walczak, aranżacja Cezary Reinert.) Katarzyna Pałka, Anna Grochowska i Bożena Borek. Harcerka Katarzyny Pałki to chłopczyca, trochę łobuziara, temperamentna i gotowa zdobyć cały świat, Harcerka grana przez Grochowską jest bardziej dziewczęca, naturalnie kobieca, głęboko wierząca w Boga i gotowa "Oddać Bogu to co należy do Boga". Znakomita robota. Wreszcie Bożena Borek (Opiekunka) zarysowana grubszą kreską, ze swadą, swoistą bezczelnością i siłą kobiety, która wie czego chce, oczywiście potrafi, nawet za wszelką cenę po to sięgnąć.
Jak zwykle u Mana historia jest bardzo dobrze dramatycznie przeprowadzona. Pomimo że znamy zakończenie, całość ogląda się świetnie, a narastający suspens i antyczna nieuniknioność historii zostaje z nami na dłużej.

"Na pogrzebie było dwadzieścia pięć tysięcy ludzi"

Może zabrakło tutaj szansy na katharsis, bo co mamy zrobić po przedstawieniu ze świadomością, że przez ludzką nieodpowiedzialność dochodzi do sytuacji, których ofiarami są niewinne istoty, przed którymi dopiero rozpoczynało się życie?
Może tym katharsis jest właśnie fakt, że "my żyjemy", możemy zaśpiewać "Lato lato, lato czeka, razem z latem czeka rzeka.." i korzystać z jezior, rzek, mórz i oceanów, zawsze pamiętając, że z żadnym żywiołem nie ma żartów i nasze bezpieczeństwo zawsze zależy przede wszystkim od nas samych?
Warto przypominać sobie o tym, przy tej i każdej okazji.


* https://pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Katastrofa_%C5%82odzi_na_jeziorze_Gardno&wprov=rarw1
** https://vimeo.com/844351439
*** https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4928957/otchlan

Reda Paweł Haddad

--------------

Realizacja

Autor, reżyseria, muzyka:
Tomasz Man

Scenografia:
Anetta Piekarska – Man

Wizualizacje:
Zuzanna Piekarska

Obsada:
Mariusz Bonaszewski,
Bożena Borek,
Anna Grochowska,
Katarzyna Pałka,

Opieka wokalna:
Agata Walczak

Aranżacja utworów muzycznych:
Cezary Reinert

Inspicjent:
Emilia Zakrzewska

Zespół muzyczny na żywo w składzie:
Maciej Młóciński/Aleksander Piotr Tryba – Kontrabas
Cezary Reinert – Fortepian

Premiera 17 grudnia 2022