Milczenie oznacza przyzwolenie *
"Nocny Portier. Doświadczenie"
Teatr im. Szaniawskiego Wałbrzych na 44 Warszawskich Spotkaniach Teatralnych
Reżyseria: Seb Majewski
Teatr im. Szaniawskiego z Wałbrzycha od kilku dobrych lat ma renomę teatru, który potrafi tworzyć spektakle niebanalne i poruszać w nich aktualne tematy w intrygujących formach. W zeszłym roku publiczność 43 Warszawskich Spotkań Teatralnych bardzo dobrze przyjęła "Niewolnicę Isaurę" w reżyserii Martyny Majewskiej, w tym roku chyba jeszcze większe, choć na pewno nie łatwiejsze emocje i refleksje przyniósł "Nocny Portier. Doświadczenie" w reżyserii Seba Majewskiego. Ciszą staje się przyzwoleniem * Wszyscy znamy historię II Wojny Światowej, oczywistą winę złych Niemców, pomysły diabelskiego Adolfa Hitlera i jego sprzymierzeńców. Mamy to "przerobione" i ocenione w licznych filmach, powieściach opracowaniach historycznych. Pamiętamy atak szablą Daniela Olbrychskiego na swój wizerunek w nazistowskim kostiumie na wystawie w Galerii Zachęta**.
Wszystko to wydaje się takie odległe i nierealne...
Jednak tylko niektórzy z nas zdają sobie sprawę, że działania wojenne to nie tylko wielkie manewry wojskowe, przerażające obozy śmierci, ale przede wszystkim indywidualne decyzje powodowane koniunkturalizmem, propagandą, strachem, oportunizmem i konformizmem. I chociaż dziś nikt o zdrowych zmysłach nie będzie bronił faszystów, to echa totalitarnego myślenia wykluczającego jakąś grupę i anihilującą ją z życia społecznego (np. osoby nieakceptujące wytycznych podejrzanych ekspertów narzucających obowiązkowe uczestnictwo w globalnym eksperymencie medycznym w czasach pandemii covid19, tak jak Żydów oskarżanych przez nazistów o roznoszenie tyfusa plamistego w czasie okupacji) słychać głośno w mediach głównego nurtu i wypowiedziach polityków, a także automatycznych, bazowanych na reakcji gadziego mózgu, zachowaniach "demokratycznego społeczeństwa". Jest to szczególnie niepokojące, bo "historia lubi się powtarzać" i to niekoniecznie jako komedia.
Film w teatrze, teatr w filmie
Na początku oglądamy razem z aktorami film. W następnej scenie słuchamy z winyli muzyki klasycznej i zanurzamy się w stereotypowym (co nie znaczy, że błahym) świecie złych nazistów. Jesteśmy w obozowym puffie - burdelu.*** Archetypowo źli nadzorcy przyjmują do puffu młodą dziewczynę. Zmieniają jej imię i wyznaczają odpowiednią funkcję. Poznajemy jej perspektywę, punkt widzenia nadzorców, innych więźniów i rozumiemy strach wszystkich przed zarządzającym puffem oficerem SS.
"Słowo „puff” nadal pozostaje w sferze tabu, a blok 24a, przy głównej
bramie byłego obozu Auschwitz I, to jeden z wielu obiektów, którego
historia została zapomniana" ****
Prowadząc narrację Majewski operuje symbolami dominacji i uległości.
Oficer jest modnie ubrany, a o jego dopracowany styl, jak i odpowiedni
wygląd wszystkich postaci, dba na chłodno profesjonalna modystka. Każdy
puff ma swoją "wyjątkową atmosferę". Tutaj "Julie" przebrane są za
gejsze. Jest jeszcze więzień homoseksualista, który nie ma żadnych praw,
poza byciem upodlonym. Sytuacja zmienia się po wojnie gdy wszyscy
spotykają się już w innych rolach i nastrojach...
"Chociaż prawdziwość istnienia puffów potwierdzają byli więźniowie
obozów zagłady, na próżno szukać świadectw tych, które tam trafiały." ****
Losy kobiecych prostytutek w obozowych puffach nie są dobrze znanym i szeroko dyskutowanym tematem. O ich historiach przypomniały m.in Christa Paul w książce „Zwangsprostitution. Staatlich errichtete Bordelle im Nationalsozialismus” (1991), a w Polsce Joanna Ostrowska w "Przemilczanych" (2018).
"Nasze ubranie to była biała, układana spódniczka, małe figi i biustonosz. Musiałyśmy przyjmować każdego wieczoru ośmiu mężczyzn, w ciągu dwóch godzin" ****
W formie i sposobie opowieści proponowanej przez Majewskiego w "Nocnym portierze. Doświadczeniu", na pierwszy rzut oka, jest nieco chaosu, ale to naturalne przy tak wielpoziomowym i wielokontekstowym prowadzeniu akcji. Nie ma tutaj miejsca na głębokie psychologicznie aktorstwo. I nie jest to też niezbędne, bo więcej w tym doświadczeniu jest z teatralnego eseju, gdzie postaci są znakami statusu i postawy wobec zeitgeistu. Jest to jednak aktorstwo zespołowe, konsekwentne i spójne.
"Nikt już nie chce pamiętać" ****
Spektakl pozostawia nas z dodatkową, bardzo aktualną refleksją: Do czego zdolne jest dobrze zmanipulowane demokratyczne społeczeństwo? Pamiętamy z książek Hanny Arendt, że Eichman podczas swojej działalności nie złamał żadnego obowiązującego wtedy prawa, czyli, podobnie jak osoby medyczne, osoby eksperckie, politycy w pandemii covid19 działali legalnie i nie ponieśli żadnej kary za swoje naganne etycznie działania. Wielu nazistów zrobiło po wojnie kariery.
"Strukturalne nieściganie morderców" *****
Muszę już kończyć tę recenzję, bo jadę kupić sobie nową koszule Hugo Bossa, potem mam spotkanie w firmie ubezpieczeniowej Allianz, wcześniej czytałem newsy podane przez Associated Press i jadłem pyszną kukurydzę modyfikowaną od BASF, później ogolę się maszynką Siemens, pojadę moim Audi, Volkswagenem, Mercedesem, Fordem, Porsche, Oplem lub BMW z oponami Continental, zatankuję na stacji Shell i gdyby podczas spotkania rozbolała by mnie głowa wezmę aspirynę od firmy Bayer. Wieczorem mam randkę z dziewczyną pachnącą perfumami Chanel, będziemy popijać produkowaną przez koncern Coca Cola Fantę. Następnego dnia w pomocy w inwestycjach pomoże mi Chase National Bank, oszczędności ulokuję w Commerzbank lub Deutsche Banku, na kolację zjem coś z przyprawą Maggi (obecnie Nestle), na wakacje udam się korzystając z Deutsche Reichsbahn, a zdjęcia wywołam na papierze Agfa i obejrzę też na moim komputerze IBM******
Aha, oczywiście będę oglądał "Nocnego portiera", bo lubię ten film. Na pewno nie będę czytał książki A.C. Suttona "Wall Street i Hitler" i nie mam też czasu nie zastanawiać się nad tym czym była Operation Paperclip albo kim był Werner Von Braun i jaką rolę pełnił w NASA. Nie obchodzi mnie jak współczesna big pharm korzysta z badań nazistowskich obozowych lekarzy. W końcu "co było a nie jest, nie pisze się w rejestr", prawda? A teraz zagryzam ciasteczkiem Bahlsen i zapominam. Pstryk! Mmm... jaki wspaniały, przyjemny smak. Polecam!
Reda Paweł Haddad
* Cytat ze spektaklu
*** "Na pomysł utworzenia puffów, jak potocznie nazywano obozowe burdele, wpadł w 1941 roku Heinrich Himmler, zaufany współpracownik Hitlera"
***** https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_companies_involved_in_the_Holocaust
https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Paperclip
"Operation Paperclip was a secret United States intelligence program in which more than 1,600 German scientists, engineers, and technicians were taken from the former Nazi Germany to the U.S. for government employment after the end of World War II in Europe, between 1945–59. Some were former members and leaders of the Nazi Party."
https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/history-eu/eu-pioneers/walter-hallstein_pl
https://www.dr-rath-foundation.org/2016/06/the-hidden-nazi-background-of-walter-hallstein-founding-president-of-the-brussels-eu-commission/
BONUS WSPÓŁCZESNY bardzo współczesny (2021):
https://www.prawo.pl/zdrowie/obowiazkowe-szczepienia-przeciwko-covid-19-w-walbrzychu,507994.html
------------
tekst: pilgrim/majewski
reżyseria: Seb Majewski
kolekcja mody: Agata Bartos
inspicjentka: Anna Solarek
obsada: Angelika Cegielska, Joanna Łaganowska, Dominika Zdzienicka [g], Rafał Gorczyca [g], Piotr Tokarz, Dariusz Skowroński [g]
PREMIERA 01.12.2023
Comments
Post a Comment